Przerwy w dostawie prądu. Czy można się ubezpieczyć od blackoutu?
SPIS TREŚCI
W obliczu narastającego kryzysu energetycznego coraz częściej słyszymy o blackoucie. Wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną w połączeniu z licznymi zjawiskami ekstremalnych warunków pogodowych oraz wrogimi działaniami Rosji powoduje, że ryzyko nieoczekiwanych przerw w dostawach prądu nabiera realnych kształtów. Do obaw skłania także obecna sytuacja na rynku, tj. niewystarczające dostawy gazu oraz wysokie ceny paliw, co w konsekwencji może doprowadzić do wprowadzenia ograniczeń w poborze mocy, zarówno dla przedsiębiorstw, jak i dla gospodarstw domowych.
W obliczu tych wyzwań coraz więcej firm poszukuje sposobów na zabezpieczenie się przed skutkami blackoutu. Przerwy w dostawie prądu mogą spowodować bowiem poważne straty finansowe, zakłócić ciągłość działalności, a w skrajnych przypadkach doprowadzić do upadłości i bankructwa.
Czym jest blackout?
Blackout dosłownie oznacza zaciemnienie lub zamroczenie. W praktyce oznacza całkowite lub częściowe zaniki dostaw energii elektrycznej na dużym obszarze, które mogą trwać od kilku minut do nawet kilku dni. Przyczyny awarii infrastruktury energetycznej mogą być różnorodne: od problemów technicznych, przez błędy ludzkie, ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak huragany czy upały, do ataków cybernetycznych.
Eksperci wskazują, że blackout może wystąpić z różnych powodów – od mało prawdopodobnych, jak silna słoneczna burza magnetyczna, po konsekwencje rosnącej dekarbonizacji i transformacji energetycznej, które prowadzą do nierówności w dostępie do energii. Kluczowe w ich opinii jest inwestowanie w elektrownie atomowe oraz rozwój odnawialnych źródeł energii, takich jak turbiny wiatrowe i panele słoneczne. Stabilność światowego systemu energetycznego zależy bowiem od zintegrowania różnych źródeł energii.
Blackout – najbardziej znane przypadki
Jednym z najgłośniejszych blackoutów w historii jest ten, do którego doszło 9 listopada 1965 roku w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych oraz prowincji Ontario w Kanadzie. Awaria dotknęła łącznie około 30 mln ludzi, a obszar objął aż 207 tys. km kwadratowych. Przerwy w dostawie energii elektrycznej wyniosły od kilku minut do nawet 13 godzin. Źródło awarii leżało w systemie zabezpieczeń elektroenergetycznych jednej z elektrowni wodnych (niesprawny przekaźnik) leżącej na terenie Kanady. Doprowadziło to do wyłączenia linii przesyłowych i tym samym braku zasilania na tak rozległym obszarze.
Co ciekawe, sytuacja powtórzyła się w sierpniu 2003 roku, niemal na tym samym obszarze. Dotknęła wtedy łącznie około 55 mln ludzi. Konsekwencją awarii było wyłączenie 265 elektrowni oraz 16 elektrowni jądrowych na terenie Stanów Zjednoczonych i Kanady. W zależności od rejonu usunięcie awarii trwało od 1 do 3 dni, a straty nią spowodowane wyniosły od 4 do 6 mld dolarów. Miasta takie jak Nowy Jork, Detroit, Cleveland, Toronto czy Ottawa zostały pozbawione energii elektrycznej, co doprowadziło do ich paraliżu komunikacyjnego. Brak zasilania dotknął również różne instytucje finansowe, co z kolei zachwiało handlem akcjami oraz spowodowało nagłe zmiany kursu dolara amerykańskiego.
Powyższe przykłady wydają się jednak mało spektakularne w porównaniu z blackoutem w Indiach. W lipcu 2012 roku podczas dwóch blackoutów dzień po dniu prądu zostało pozbawionych ponad 620 milionów ludzi (9% populacji świata w tamtym okresie). Do dziś jest to największa przerwa w dostawie prądu w historii . Powodem tak rozległej awarii była długotrwała susza i związane z nią wyłączenie wielu elektrowni oraz niedoinwestowanie i niewłaściwe utrzymanie indyjskiego systemu energetycznego.
Największa awaria energetyczna we współczesnej Polsce miała miejsce w kwietniu 2008 roku w Szczecinie. Pozbawieni prądu zostali mieszkańcy aż 18 miast w województwie zachodniopomorskim. W wyniku silnych wiatrów i mocnych opadów śniegu uszkodzone zostały linie elektroenergetyczne zasilające aglomerację szczecińską, pozbawiając prądu ponad pół miliona mieszkańców. Sytuację udało się wówczas opanować dopiero po ok. 18 godzinach.
Skutki blackoutów
Skutki blackoutów mogą być bardzo rozległe, obejmując nie tylko bezpośrednie straty finansowe wynikające z przerw w produkcji, ale także konsekwencje związane z bezpieczeństwem, zdrowiem oraz komfortem życia ludzi. W przypadku dłuższych przerw w dostawie prądu, skutki mogą być katastrofalne – obrazują to przykłady awarii w USA, Indiach, ale też wspomnianym Szczecinie – gdzie praktycznie cały region objęty blackoutem został sparaliżowany. Mieszkańcy nie mogli korzystać ze stacji benzynowych i lokalnych sklepów. Pozostawali też bez dostępu do ciepłej wody i ogrzewania. Wszystkie operacje prowadzone przez banki zostały zawieszone, a największe zakłady przemysłowe musiały wstrzymać prace produkcyjne. Odwołane zostały zajęcia w szkołach i na uczelniach. Nie działało większość urzędów i instytucji państwowych. Z uwagi na brak zasilania wystąpiły też trudności w transporcie drogowym, kolejowym i lotniczym.
W przypadku przedsiębiorstw, które w dużej mierze polegają na stałym dostępie do energii elektrycznej, przerwy w dostawie prądu mogą prowadzić do:
- Przestojów produkcyjnych.
- Zniszczenia surowców i towarów.
- Problemów z infrastrukturą informatyczną.
- Utratą klientów na skutek braku dostaw produktów lub usług.
W następstwie przerw w dostawie prądu może również dojść do uszkodzenia maszyn na halach produkcyjnych, co niekoniecznie związane jest z brakiem zabezpieczeń przeciwprzepięciowych. W efekcie dochodzi do poważnych uszkodzeń, a nawet pożarów i zniszczenia mienia. Straty są liczone w milionach, a przedsiębiorstwa zmuszone do wstrzymania wszelkich prac, co z kolei powoduje, że w okresie przestoju nie generują przychodów.
Czy jest możliwe ustrzeżenie się przed tego rodzaju czarnym scenariuszem?
Czy można się ubezpieczyć od blackoutów?
Ubezpieczenie od skutków przerw w dostawie prądu jest możliwe, choć nie jest to standardowe rozwiązanie dostępne w każdej umowie ubezpieczenia. Rynek ubezpieczeniowy oferuje kilka produktów, które chronią na wypadek tego typu zdarzeń.
Ubezpieczenie przerw w działalności (Business Interruption)
Zapewnia ochronę przed stratami finansowymi wynikającymi z przerw w działalności spowodowanych m.in. przerwami w dostawie prądu. Warunkiem jest jednak, aby przerwa ta była wynikiem zdarzeń losowych, wyszczególnionych w umowie ubezpieczenia, którym zostało dotknięte mienie innych podmiotów, np. dystrybutorów energii.
Ubezpieczenie BI nie funkcjonuje samodzielnie, lecz jest rozszerzeniem ubezpieczenia mienia i stanowi dodatkową ochronę ubezpieczeniową majątku przedsiębiorcy. Jaka jest między nimi zatem różnica?
Ubezpieczenie mienia
Chroni przed szkodami materialnymi, które mogą powstać m.in. wskutek zdarzeń losowych takich jak przerwy w dostawie prądu. Przedmiotem ubezpieczenia jest mienie stanowiące własność ubezpieczającego lub będące w jego posiadaniu na podstawie tytułu prawnego (np. umowy dzierżawy, najmu, leasingu), w tym budynki, wyposażenie, maszyny czy środki obrotowe.
W kontekście blackoutu istotnym aspektem jest ochrona towarów, które wymagają specyficznych warunków przechowywania, takich jak chłodzenie. W przypadku braku prądu oraz braku dodatkowego zasilania, systemy chłodnicze nie będą działać, co może prowadzić do psucia się żywności, leków czy innych wrażliwych na temperaturę produktów.
Więcej na temat tego ubezpieczenia piszemy tutaj:
Ubezpieczenie od awarii urządzeń
Ubezpieczenie od awarii sprzętu zapewnia ochronę przed uszkodzeniami urządzeń elektronicznych i przemysłowych, które mogą być wynikiem przerw w dostawie prądu lub nagłych skoków napięcia. W takich przypadkach, koszty naprawy lub wymiany mogą być bardzo wysokie, a przestoje z tym związane znacząco wpłynąć na działalność operacyjną firmy.
W ramach tego ubezpieczenia, firma może uzyskać zwrot kosztów poniesionych na naprawę lub wymianę uszkodzonych urządzeń. Dotyczy to nie tylko komputerów czy serwerów (które obejmujemy ochroną w ramach ubezpieczenia sprzętu elektronicznego), ale również bardziej złożonych maszyn przemysłowych (obejmowanych ochroną w ramach ubezpieczenia maszyn od uszkodzeń). Przykładem są chociażby linie produkcyjne, które po nagłym wyłączeniu prądu mogą wymagać kosztownej naprawy lub kalibracji.
Kiedy warto rozważyć zakup polisy?
Decyzję o zakupie powyższych ubezpieczeń warto podjąć na podstawie analizy ryzyka. Przedsiębiorstwa, które działają na obszarach o dużym ryzyku przerw w dostawie prądu powinny poważnie rozważyć posiadanie kompleksowych ubezpieczeń. Oczywiście ubezpieczenie majątku firmy czy też sprzętu elektronicznego powinna posiadać każda firma – niezależnie od tego, czy ryzyko blackoutu występuje, czy też nie (gdyż jest to tylko jedno z wielu możliwych zdarzeń, których skutki pokrywa polisa).
Ubezpieczenie mienia oraz BI jest szczególnie istotne dla przedsiębiorstw, które są w dużym stopniu zależne od ciągłości dostaw energii, jak np. zakłady produkcyjne, firmy logistyczne czy placówki medyczne. Również branże, w których zachowanie odpowiednich warunków przechowywania produktów jest kluczowe, jak przemysł spożywczy czy farmaceutyczny, powinny rozważyć zakup odpowiedniego ubezpieczenia.
Sprawdź też
Przerwy w dostawie prądu stanowią realne zagrożenie, które może prowadzić do poważnych strat finansowych, ale i reputacyjnych. Choć ryzyka blackoutów nie da się całkowicie wyeliminować, odpowiednie ubezpieczenie może skutecznie zminimalizować ich konsekwencje. Kluczowe jest jednak, aby dokładnie przeanalizować prawdopodobieństwo tego typu zdarzeń i dopasować polisę do specyficznych potrzeb danej działalności – w czym może pomóc doświadczony broker ubezpieczeniowy.
Aleksandra Woźniakowska
Brokerka.
Odpowiada za ubezpieczenia majątkowe dla branży IT. Na co dzień szeroko dba o bezpieczeństwo Software House’ów.
W ubezpieczeniach od 7 lat.
